Czym jest ukryty narcyzm?

Wiele lat temu rozwiodłam się z mężem. Głównym powodem złożenia przeze mnie pozwu była przemoc psychiczna z jego strony. Chociaż czas mijał, zadawałam sobie pytanie o to, co nim kierowało. Chciałam zrozumieć, dlaczego można chcieć dręczyć bliską sobie osobę i czerpać z tego przyjemność.

Wraz z czasem coraz więcej artykułów o tematyce psychologicznej pojawiało się w internecie. Coraz częściej w prasie i telewizji poruszane były tematy przemocy w rodzinie (nie tylko tej fizycznej). Przez lata rozmawiałam też z kobietami i mężczyznami, którzy doświadczyli przemocy psychicznej. Z naszych rozmów wynikało, że przemocowcy mają ograniczony repertuar zagrywek i wszyscy na ogół postępują według jakby z góry ustalonego wzoru.

Cały czas jednak nie mogłam dopasować odpowiedniej “diagnozy” do mojego dawnego związku. Dużo mówiło się o psychopatii, ale postępowanie mojego byłego męża nie pokrywało się z definicją psychopaty. Odpowiedź przyszła niedawno. Moja przyjaciółka pokazała mi artykuł o ukrytym narcyzmie, a mi wszystkie elementy układanki wskoczyły na miejsce.

Czym charakteryzuje się Ukryty Narcyz? By to zrozumieć należy zacząć od wytłumaczenia czym jest narcyzm jawny. Osoba cierpiąca na narcyzm ma zaburzony obraz samego siebie. Uważa się za lepszą od wszystkich ludzi, w związku z tym nie obowiązują jej te same zasady moralne. Wszystkie wysiłki narcyza są skupione na tym, by podtrzymywać swój wizerunek.

W głowie Narcyza Ukrytego tymczasem słychać dwa głosy: jeden mówi mu, tak jak w pierwszym przypadku, że jest wspaniały i lepszy od innych. Drugi z kolei przekonuje, że jest nic nie wart. Ukryty Narcyz miota się między dwoma głosami i cierpi.

Oto cechy, po których można poznać Ukrytego Narcyza:

1. Nadwrażliwość na krytykę. Wystarczy nawet najmniejsza krytyka, by u narcyza spowodować niewspółmierną reakcję. Będzie odpowiadał agresją i osobistymi przytykami, a nawet obrazi się na dłuższy czas. Z czasem zaczniemy się bać cokolwiek powiedzieć.

2. Niska samoocena. Tak jak wspominałam, Ukryty Narcyz w przeciwieństwie do Narcyza Jawnego cały czas słyszy głos w swojej głowie, który mówi mu, że jest gorszy od innych. Dlatego będzie wymuszał komplementy i zapewnienia o tym, że jest wspaniały. Będzie żądał “dowodów miłości”, które w większości będą polegały, by zrezygnować dla niego z czegoś, na czym nam zależy.

3. Mentalność ofiary. Ukryty Narcyz będzie starał się ciebie przekonać, że ma w życiu gorzej od innych. Będzie twierdził, że ludzie go nie rozumieją, że świat pała do niego nienawiścią. Przy sprzeczkach, będzie zalewał się łzami i dramatyzował. Zwykle też używa argumentu, że nie kochamy go tak bardzo, jak on nas.

4. Ukryte poczucie wyższości. Wystarczy poznać lepiej Ukrytego Narcyza, by przekonać się, że w głębi duszy uważa się za lepszego od innych. Będzie Cię przekonywał, że ma większą wiedzę, czy koneksje zawodowe niż inni.

5. Zazdrość. Ukryty Narcyz jednocześnie zazdrości innym sukcesu. Według niego, jeśli ludzie cieszą się bogactwem czy dobrą pozycją zawodową, zawdzięczają to albo szczęściu, albo nielegalnym interesom, albo bogatej rodzinie. W świecie narcyza nie istnieją ludzie, którzy w czymś są lepsi od niego.

6. Brak akceptacji dla odmiennego punktu widzenia. Narcyzi nie akceptują tego, że ktoś może mieć inny pogląd na rzeczywistość, ponieważ zagraża to ich obrazowi samych siebie jako najmądrzejszych, najbardziej obeznanych. To sprawia, że często reagują zupełnie niewspółmiernie do sytuacji, nawet jeśli druga osoba wyraża się neutralnie i bez agresji. Bardzo często denerwuje ich nasze odmienne spojrzenie nawet na błahe sprawy.

7. Tzw. Projekcja. Jest to psychologiczny mechanizm, który pozwala na przerzucanie wad, których nie lubimy u siebie na kogoś innego. Jeśli więc narcyz uwielbia dobra materialne, będzie nam zarzucał, że jesteśmy chciwi. Jeśli my zarzucimy mu egoizm, odbije to jak piłeczkę i powie, że przecież to my jesteśmy egoistyczni itd. Stąd u wielu ofiar narcyzów poczucie, że “boksujemy się ze ścianą”.

8. Umniejszanie. Ukryci Narcyzi są mistrzami umniejszania osiągnięć innych. Jeśli jesteśmy zadowoleni, nawet z drobnej sprawy, narcyz nas wyśmieje albo sprowadzi w dół. Wmówi nam wraz z czasem, że nie jesteśmy nic warci, nic nie umiemy, jesteśmy fizycznie odrażający itp.

9. Brak głębszych więzi. Narcyzi z reguły nie wchodzą w głębokie relacje z innymi ludźmi. Mają znajomych, ale obgadują ich albo z nimi skrycie rywalizują. Często też tak dobierają znajomości, by mieć z nich jakąś korzyść.

10. Izolacja ofiary. Jest to akurat cecha wszystkich przemocowców. Ukryci Narcyzi będą długo i delikatnie podkopywali nasze więzy z innymi osobami, czy to przyjaciółmi, czy rodziną. Będą nam wmawiali, że przyjaciele nam skrycie chcą zaszkodzić, że rodzina o nas nie dba. Na wspólnych spotkaniach będą milczeli zawzięcie, albo prowokowali awantury, tylko po to byśmy zaczęli unikać spotkań.

11. Kłamstwa. Narcyzi uwielbiają kłamstwa, które są dla nich narzędziem manipulacji. Jeśli wydaje ci się, że wariujesz, przypuszczalnie jesteś w sidłach narcyza. Potrafi on kłamać na tematy zupełnie nieważne, które normalnemu człowiekowi nie przyszłyby do głowy. Wszystko po to, by wytrącić nas z równowagi.

12. Sabotaż. Jednym z częstych zachowań narcyzów jest sabotaż ważnych dla ciebie rzeczy. Mogą to być święta, twoje urodziny lub nawet jego/jej urodziny, jakieś ważne rocznice, wakacje, wyjazdy etc. Ukryty Narcyz zrobi wszystko by je zdyskredytować. Będzie starał się wywołać awanturę w ważny dzień, by zepsuć ci humor, zrobi wszystko, by się spóźnić, gdy zależy ci na byciu punktualnym itp.

13. Zachowania pasywno-agresywne. Narcyzi uwielbiają się obrażać. Będą karali cię milczeniem, jeśli się ich uraziło, albo będą kazali nam zgadywać, co tym razem zrobiliśmy źle. Ich uparte milczenie potrafi trwać dni, a nawet i tygodnie.

14. Tzw. “Bombardowanie miłością”. Ten mechanizm psychologiczny stosują wszyscy przemocowcy na początku relacji, albo wtedy kiedy chcemy ją przerwać. Polega on na tym, że narcyz nagle pokazuje, jak bardzo nas kocha. Jest przy tym wylewny, przekonuje nas, że jesteśmy wspaniali, piękni i ważni, a wszystkie poprzednie cierpienia, których od niego doznaliśmy, były tylko wynikiem nieporozumienia. Zwykle wtedy dajemy narcyzowi jeszcze jedną szansę.

Skąd się bierze ukryty narcyzm?

Zaburzenia narcystyczne powstają, kiedy dziecku nie poświęca się wystarczającej uwagi, albo wręcz przeciwnie, kiedy rodzice wychowują dziecko w przekonaniu, że jest centrum wszechświata. Często zaburzenie powstaje, kiedy dziecko musi rywalizować z innym narcyzem w rodzinie.

Szczurzyca